Drysau agored a lleoedd ar y cyd
Mae eglwysi hefyd yn ganolfannau diwylliannol a chymdeithasol – mae 66% yn cynnal grwpiau cerddoriaeth, ac mae bron i hanner (43%) yn gwneud hyn o leiaf unwaith yr wythnos, gan ysbrydoli creadigrwydd a hyder a dod â phobl ynghyd ar draws cenedlaethau. Mae ychydig dros dri chwarter (76%) yn cynnal digwyddiadau cymunedol fel boreau coffi neu grwpiau plant bach sy’n adeiladu rhwydweithiau o berthyn sy’n arbennig o bwysig mewn ardaloedd gwledig neu dlawd lle mae prinder o lefydd cyfarfod eraill.
Anaml y mae eglwysi’n gweithredu ar eu pennau eu hunain. Yn yr Arolwg, mae 53% yn adrodd bod eu hadeilad yn cael ei ddefnyddio o leiaf unwaith yr wythnos gan grwpiau eraill, ac mae 21% yn gweithredu fel canolfan reolaidd i grwpiau cymunedol neu elusennol. Mae hyn yn dangos bod eglwysi’n dylanwadu ar fywyd cymdeithasol ehangach, gan gryfhau cysylltiadau drwy bartneriaethau ag elusennau, awdurdodau lleol a grwpiau gwirfoddol.
Mae’r Arolwg yn dangos bod 49% o eglwysi’n cynnal grwpiau ieuenctid, gyda thraean yn cwrdd o leiaf unwaith yr wythnos. Mewn llawer o ardaloedd, dyma rai o’r unig gyfleoedd strwythuredig a diogel sydd ar gael i bobl ifanc, gan lenwi’r bylchau a adawyd ar ôl cau clybiau ieuenctid a chanolfannau cymunedol eraill yn ystod y blynyddoedd diwethaf. Yn ôl yr elusen Mind a’u adroddiad iechyd meddwl yn 2024, yn Lloegr yn unig mae. 1 o bob 5 plentyn a pherson ifanc bellach yn byw gyda phroblem iechyd meddwl, cynnydd o 1 mewn 9 yn 2017. Yn y cyd-destun hwn, mae grwpiau ieuenctid eglwysig yn fwy na chynulliadau cymdeithasol – maent yn rhoi cyfleoedd i feithrin cyfeillgarwch, perthyn a lles.
Y tu hwnt i’r manteision uniongyrchol, mae cynnal grwpiau ieuenctid mewn hen eglwysi yn fuddsoddiad. Pan fydd plant yn canu mewn corau o dan wydr lliw, neu’n ymgynnull mewn nêfau canoloesol ar gyfer nosweithiau ieuenctid, nid ydynt yn cymryd rhan mewn gweithgareddau yn unig ond yn creu bond gyda hanes lleol. Gall y profiadau hyn helpu i sicrhau bod y genhedlaeth nesaf yn gwerthfawrogi, yn gofalu am, ac yn cefnogi eu hadeiladau eglwysig fel asedau cymunedol hanfodol.
Beth mae St James the Great yn ei olygu i mi
Gan David Cox, aelod o’r Square Peg Club (clwb i bobl sy’n byw gyda dementia), a redir gan South Lincolnshire Dementia Support (elusen sy’n cefnogi pobl â dementia yn Ne Lincolnshire). Un o’r lleoliadau mae’r grŵp yn cwrdd ynddynt yw St James the Great yn Aslackby. Creodd yr eglwys wledig daith sain, a ariannwyd gan y Gronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol, a gafodd ei ymchwilio a’i lleisio gan bobl leol â dementia cychwyn cynnar.
Mae’r eglwys ryfeddol hon yn gwasanaethu’r gymuned leol ac ehangach ac fe ellir ei disgrifio orau fel man cwbl gynhwysol i bawb sy’n ei
defnyddio, boed hynny drwy fynychu Gwasanaethau Plwyf neu drwy gymryd rhan yn y llu o weithgareddau a digwyddiadau seciwlar amrywiol i bob oed sy’n cael eu mwynhau gan gymaint.
Mae Chris a Denise [wardeiniaid eglwys yn St James the Great], ynghyd â llawer o aelodau eraill o’r gymuned, yn rhoi eu calonnau a’u
heneidiau i baratoi ar gyfer yr holl ddigwyddiadau a gynlluniwyd – ac maen nhw’n cyflawni’n llawn ym mhob agwedd, ymhell y tu hwnt i’r disgwyl. [Rydym] wedi bod yn ffodus o gael ein croesawu mor gynnes a’n cofleidio mor agored gan yr eglwys hon ers blynyddoedd lawer.
Mae aelodau’r Square Peg Club, sydd i gyd yn byw gyda dementia, wedi treulio sawl diwrnod hapus a chofiadwy o weithgareddau yma. Yn ystod y ddwy flynedd ddiwethaf, rydyn ni wedi bod yn archwilio, yn darganfod ac yn cofnodi – ar lafar
ac mewn sain – hanes rhyfeddol yr adeilad bendigedig hwn.
Rydyn ni wedi teimlo’n gyffrous ac wedi ein hysgogi gan y cyfle i gymryd rhan ac i gyfrannu at y gwaith sylweddol oedd ei angen i gyrraedd amcanion y prosiect.
Mae’r canlyniad yn amlwg iawn: enghraifft o’r hyn y gellir ei gyflawni pan fo cymhelliant, ewyllys ac anogaeth i lwyddo.Gan siarad ar ran fy ffrindiau yn y Square Peg Club, ie, mae gennym ddiagnosis o ddementia cychwyn cynnar, ergyd galed i’w derbyn a’i brosesu.
Rydyn ni i gyd ar wahanol gamau o’n taith, ond rwy’n dadlau’n gryf ein bod yr un bobl â phan dderbynion ni’r diagnosis – wrth gwrs mae bywyd yn addasu, ond rydyn ni’n aros yn unigolion byw, teimladwy. Yn syml, yr hyn yr ydym yn ei ddymuno yw cael ein trin â pharch ac i beidio â’n categoreiddio na’n hymylu mewn unrhyw ffordd. Yn anffodus, gall llawer o sefydliadau proffesiynol fabwysiadu’r agwedd honno.
Yn groes i hynny, ac wrth ddychwelyd at yr eglwys a’r gymuned ryfeddol hon dyfarnwyd Statws Cyfeillgar i Ddementia i St James, ac yn haeddiannol felly. Tra bo rhai sefydliadau’n arddangos eu hachrediad Ymwybyddiaeth o Ddementia ond yn methu gweithredu’n unol â hynny gallent ddysgu llawer o agwedd a’r esiampl wych sydd i’w gweld yn yr eglwys hon.