Sant Eloi
Llandeloi, Pembrokeshire
Mae St Eloi yn enghraifft brin o eglwys a adeiladwyd dan ddylanwad y Mudiad Celf a Chrefft gan y pensaer John Coates Carter.
Mae Tyddewi wedi cael ei ddisgrifio fel ‘man tenau’, yn fan lle mae’r ffin rhwng y nef a’r ddaear cyn deneued â gwawn, a lle mae modd dirnad gweddïau miloedd o bererinion. Mae nifer o’r ymwelwyr yn cael eu cyffwrdd gan awyrgylch ysbrydol dwfn y gadeirlan.
Ein gobaith yw, wrth i ni ‘Groesawu Ymwelwyr fel Pererinion’, y byddwn yn annog pawb, bobl o bob ffydd a phobl heb ffydd, i fyfyrio ar eu pererindod eu hunain drwy bywyd, gan efallai, eu hysbrydoli i gymryd y cam nesaf.
Yn 1123, cyhoeddodd y Pab Calistus II fod dwy bererindod i Tyddewi cyfwerth ag un i Rufain – a thair ohonynt cyfwerth ag un i Jerwsalem. Yn ystod y cyfnod hwn, sefydlwyd ynddi Gysegrfa Dewi Sant. Gallwch bellach ymweld â’r gysegrfa hon gan iddi gael ei hadfer yn ddiweddar, gydag eiconau newydd yn portreadu y Seintiau Dewi, Padrig Andreas, Non a Justinian.
Cyflwynir gweddïau pererinion yma, ac adroddir hanes Dewi Sant. Cofir amdano’n aml am iddo ddysgu ei ddilynwyr gyda’r geiriau, ‘Byddwch lawen, cadwch y ffydd a gwnewch y pethau bychain..’ Ein nod yw bod yn llawen wrth i ni fynegi’r newyddion da am Iesu Grist. Rydym yn ymdrechu i gadw’r ffydd a drosglwyddwyd drwy’r canrifoedd yn ein gweddïau a’n haddoliad beunyddiol. Ac rydym yn gobeithio, yn y pethau bach a wnawn ddydd ar ôl dydd, y byddwn yn anrhydeddu Duw Dewi Sant a’n Duw ninnau.
Dechreuwyd codi’r gadeirlan rhwng 1180 a 1182 ac mae ynddi nifer o bethau eraill i’w gweld a’u hystyried. Mae’r adeilad sydd gennym heddiw yn ganlyniad canrifoedd o ailadeiladu ac ehangu, yn enwedig gan yr Esgob Gower yn y bedwaredd ganrif ar ddeg, ac yna, yn nes ymlaen gan y pensaer enwog Syr George Gilbert Scott yn y bedwaredd ganrif ar bymtheg. Yn ystod yr ugeinfed ganrif, adferwyd Neuadd St Mair, ac yn yr unfed ganrif ar hugain, adferwyd y clawstrau. Mae’r gadeirlan wedi goroesi hyd heddiw er ei bod wedi profi daeargryn a chwymp ei thŵr yn y drydedd ganrif ar ddeg.
Canlyniad hyn yw bod gogwydd pendant yn y llawr – ac o ganlyniad, nid yw’r arcedau’n fertigol. Mae yna wahaniaeth o ryw bedwar medr yn uchder y llawr rhwng pegynau dwyrain a gorllewin yr adeilad!
Rhaid ei brofi er mwyn ei gredu!
